Zeytin, zeytingiller familyasından meyvesi yenen Akdeniz iklimine özgü bir ağaç türüdür. Zeytin dayanıklılığın sembolüdür. Mitolojide ve botanikte adı “ölümsüz ağaç” olarak bilinir.
Türkiye’de; Ayvalık, Mudanya, Edremit Körfezi, Orhangazi, İznik, Gemlik ve Yalova gibi yerlerde yoğun olarak bulunur. Ege Bölgesi`nde Manisa ilinin Akhisar ilçesinde 12 milyon adet zeytin ağacı vardır.
Zeytin’in genel özellikleri
Zeytinin tadına, kokusuna, rengine ve dokusuna, zeytinin olgunluk durumu, çeşidinin özelliği, uygulanan işleme metodu gibi faktörler etki eder. Zeytin meyvesi; sofralık ve yağlık olmak üzere iki şekilde değerlendirilir. Sofralık olan; zeytin olum safhalarında hasat edilip salamura edilirse yeşil veya siyah zeytin olarak tüketime hazır hale gelir.
Yeşil Zeytin: Sonbahar aylarında yeşil taneler renk atmaya başladığında toplanır. Temizlenip boylarına göre ayrıldıktan sonra büyük havuzlarda acılığı gitmesi için yıkanır. Ardından havuzdaki zeytinler temiz su ile 3-4 defa yıkanır ve fıçılara doldurularak üzerlerine dökülen tuzlu salamura suyu ile 2-2,5 ay bekletilir.
Siyah Zeytin: Dünyada en çok Türkiye ve Yunanistan’dan çıkar. İki türü vardır: Suda salamura ve kuru salamura. Suda salamura zeytinler; kalın tuz ile birlikte bir fıçıya dizilir ve üzerlerine su koyularak kapağı kapatılır ve 30 gün kadar bekletilir. Kuru salamura ise; zeytinlerin kalın tuzla beraber küfelere dizilerek 15 gün bekletilmesi işlemi ile oluşur.
Dipnot: Eğer tuzsuz zeytin bulamıyorsanız veya zeytinin fazla tuzunu almak istiyorsanız; zeytinlerin bulunduğu kaba ılık su doldurun, içine 1 adet soyulmuş patates koyun 3 saat kadar bekletin, fazla tüm tuzlar patatese geçecektir. Diğer bir yöntem; zeytinleri çizip 1-2 saat kaynatmaktır. Bir sefer de tüm tuzdan arınmaz ise kaynatma işlemini tekrarlamak gerekir.
Zeytinin faydaları nelerdir?
Zeytin; besleyici değeri çok yüksek olan bir besindir. Zeytinde bol miktarda bitkisel protein, yağ, A, C, E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, kükürt, klor, magnezyum mineralleri vardır. Kalp ve damar sağlığı için çok faydalı olan zeytin, yaşlanmanın etkilerini de azaltır. Yapraklar ve gövdesi iştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak kullanılır. Tansiyon düzenleyici olarak da bilinir.
Ayrıca dermokozmetik amaçlı kullanılmaktadır. Zeytinyağlı şampuanlar saç dökülmesini engeller, saçın çabuk uzamasını sağlar, lezyonlu saçlı deriyi onarmaya yardımcı olur ve kepek oluşumunu engeller. Ayrıca; zeytin cildi güzelleştirip yaşlanmasını geciktirerek kırışıklık oluşumunu engeller ve cilt hastalıklarının oluşumunu önlemeye yardımcı olur.
Zeytin ve zeytinyağı
Zeytin; fabrikalarda işlenerek zeytinyağına dönüştürülür. Zeytin ağacının meyvesinden üretilen zeytinyağı, hiçbir kimyasal işlem olmadan meyvenin kendisinden direkt olarak üretilebilen tek yağdır. İçeriğinde tekli doymamış ve elzem yağ asitleri ile yüksek oranda fenolik bileşikler yani antioksidanlar vardır. Bu içerik kolesterol metabolizmasını düzenleyerek kalp sağlığını olumlu yönde etkilemektedir. Zeytinyağı tekli doymamış yağ asidi (oleik) içeriği fazla olan bir yağdır; bu sebeple ayçiçek ve mısırözü yağı gibi çoklu doymamış yağ asidi içeren yağların aksine, kolesterol metabolizmasında önemli rol alan HDL seviyesini düşürmeyerek oranını yükseltmektedir. Ayrıca, içeriğindeki yağ asitleri vücutta birçok süreci düzenleyen hormonların öncüsü olarak görev almaktadır.